Pisma filozoficzno psychologiczne Klasycy polskiej nowoczesnosci

Jezeli stan psychiczny a dopelnia sie za­wsze stanem organizmu A, to i odwrotnie, ten stan organizmu, inna droga wywola­ny, musi dopelnic sie stanem duchowym a. Stad tez ktos, co by umial odtworzyc do­wolnie, z zupelna dokladnoscia, reakcje oddechowa pewnego wzruszenia, odczulby to wzruszenie bez zadnej innej przyczyny moralnej. Jak rowniez odtworzenie doklad­ne reakcji oddechowej pewnego wysilku woli moze wysilek ten wywolac i utrwalac; powtarzanie zas takiego eksperymentu od­dechowego, ktory nasladuje reakcje woli, moze sluzyc jako podstawa fizjologiczna dla rozwijania i ksztalcenia woli. Gdyby nasza wiedza psychofizjologicz­na doszla do poznania zrozniczkowanych i gatunkowych typow calkowitych reakcji organizmu, odpowiadajacych roznym sta­nom duchowym, i gdyby umiala te calkowi­te reakcje stwarzac w organizmie uboczna droga, ksztaltowac organizm ludzki dowol­nie na taki lub inny typ, to w takim razie doszlibysmy najwyzszego szczebla wiedzy i madrosci praktycznej, moglibysmy two­rzyc samych siebie na modle wybranych przez nas idealow. Wtedy dopiero mogli­bysmy powiedziec, ze nauka opanowala nature, i to nie tylko nature martwa, lecz i ludzka. Edward Abramowski